خلاصه
-
- محصول فرعی احتراق ناقص ماده آلی؛ که از نظر تجاری برای کاربرد صنعتی تولید شده است.
- سرطانهای مرتبط: سرطان خون و دستگاه لنفاوی
- مهمترین راه مواجهه: استنشاق
- کاربردها: که در الاستومرهای (پلیمر لاستیک-مانند) مصنوعی یافت می شود (مثلا در تایر اتومبیل)، لاستیک های بوتادین (بعنوان مثال در محصولات لاستیکی، آدامس) و لاتکس استیرن-بوتادین (بعنوان مثال در کاغذ گلاسه، کف پوش)
- مواجهه در محل کار:اصولا در مراحل تولید مواد شیمیایی ساده و صنایع استخراج نفت و گاز با این ماده مواجه می شوند.
- مواجهه در محیط زیست: از طریق منابع احتراق در هوای داخل و خارج از خانه مانند اگزوز وسایل نقلیه، دود سیگار، پخت و پز، گرمایش و آتش سوزی جنگل
- حقیقت روشن و سریع: وسایل نقلیه جدیدتر که دارای مبدل کاتالیستی هستند، 1،3-بوتادین کمتری نسبت به وسایل نقلیه قدیمی تر منتشر می کنند.
اطلاعات کلی
1،3- بوتادین، گازی بیرنگ و غیراسیدی است که بوی آن مشابه بوی بنزین است [1National Toxicology Profile (NTP). 14th report on carcinogens for 1,3-butadiene (2016) (PDF)]. این ماده بعنوان محصول فرعی از احتراق ناقص ماده آلی به وجود می آید و از نظر تجاری برای استفاده در صنعت پلیمر شیمیایی تولید می شود [2Health Canada. Priority Substances List assessment report (CEPA) for 1,3-Butadiene (2000) (PDF)]. 1،3-بوتادین بعنوان بوتادین یا وینیل اتیلن نیز اشاره می شود [3US National Library of Medicine. Hazardous Substances Data Bank (Search term: ‘butadiene’)]. معادل ها و اسامی متعدد دیگری نیز برای این ماده وجود دارد؛ برای اطلاعات بیشتر به بانک داده های مواد خطرناک (HSDB) مراجعه نمایید [3US National Library of Medicine. Hazardous Substances Data Bank (Search term: ‘butadiene’)].
1،3- بوتادین توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) به عنوان گروه 1، مواد سرطانزا برای انسان، معرفی شده که شواهد کافی از سرطانزایی برای انسان را دارا می باشد [4International Agency for Research on Cancer (IARC). Monograph Vol. 100F 1,3-Butadiene (2012) (PDF)]. 1،3- بوتادین باعث سرطان اندامهای هماتولوژیک و لنفاتیک شده و شواهد کافی سرطانزایی در حیوانات نیز موید این امر هستند [4International Agency for Research on Cancer (IARC). Monograph Vol. 100F 1,3-Butadiene (2012) (PDF)].
مواجهه همزمان با سایر مواد شیمیایی، تحلیل اثرات مخرب 1،3- بوتادین را پیچیده می سازد. اما عوارض قلبی عروقی و تنفسی در این رابطه گزارش شده اند [5Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). Toxicological Profile for 1,3-butadiene (2012) (PDF)]. سطح مواجهه اندک می تواند باعث رنجش حسی شود در حالیه سطح بالای مواجهه در طولانی مدت می تواند به دستگاه عصبی مرکزی آسیب وارد نماید [5Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). Toxicological Profile for 1,3-butadiene (2012) (PDF)]. مواجهه پوستی با 1،3- بوتادین مایع می تواند باعث سوزش و یخ زدگی بافت گردد [5Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). Toxicological Profile for 1,3-butadiene (2012) (PDF)]. داده های حیوانی، پتانسیل عوارض تولیدمثلی را نشان می دهد، اگرچه هنوز شواهدی در مورد انسان وجود ندارد [6Toronto Public Health. ToxProbe for Toronto Public Health: Ten Key Carcinogens in Toronto Workplaces and Environment: Assessing the Potential for Exposure (2002) (PDF)].
کاربردهای اصلی
1،3- بوتادین اصولا برای تهیه الاستومرهای مصنوعی از جمله لاستیک پلی بوتادین استفاده می شود که در تایر اتومبیل، اجزای وسیله نقلیه و اجزای لوازم خانگی و تجهیزات الکتریکی مورد استفاده قرار می گیرد [1National Toxicology Profile (NTP). 14th report on carcinogens for 1,3-butadiene (2016) (PDF)]. موارد استفاده لاستیک استرین-بوتادین عبارتند از: محصولات لاستیکی [7CPI Product Profile, Camford Information Services: Styrene-butadiene rubber (1999)] و آدامس [8US Food and Drug Administration (FDA). Food Additive Status List (2014)]؛ لاتکس استیرن-بوتادین، مورد استفاده در کاغذ گلاسه، انواع خاص کف پوش، چسبها و لاتکس نخ لاستیک اتومبیل [9CPI Product Profile, Camford Information Services: Styrene-butadiene latex (1999)]، و لاستیک نیتریل-بوتادین، کوپلیمرهای بوتادین و آکریلونیتزیل مورد استفاده در محصولاتی که به مقاومت نسبت به روغن نیاز دارند مانند شیلنگ و کمربند [10CPI Product Profile, Camford Information Services: Nitrile-butadiene rubbers (1999)].
پلی بوتادین، بزرگترین مصرف کننده نهایی الاستومرهای بوتادین در کاناداست [11Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). Medical Management Guidelines for 1,3-Butadiene (2014)]. تولید پلیمرهای اکریلونیتریل-بوتادین-استرین (ABS) در کانادا در سال 1994 متوقف شد [11Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). Medical Management Guidelines for 1,3-Butadiene (2014)]. سایر کاربردها عبارتند از لاستیک نئوپرین، رزین ABS، رزینهای کوپلیمر و لاتکس ها برای روکش، چسب و رنگ، مواد افزودنی روان ساز روغنی و پیشران های موشک [12Thomas net News. Lanxess Corporation Press release (2008)]. کاربرد غیر پلیمر برای تولید آدیپونیتریل، یک واسطه نایلونی، است.
مروری کلی بر مواجهه در محیط زیست
تخمین های محیط زیستی کارکس کانادا نشان می دهد که سطح 1،3- بوتادین در هوای داخل خانه باعث افزایش ریسک سرطان در سطح جمعیتی می شود (کیفیت داده های متوسط). عواملی که در سطوح محیط داخلی بوتادین نقش دارند، عبارتند از: دود سیگار، مجاورت با منبع اگزوز وسیله نقلیه (ترافیک یا گاراژ)، فعالیت آشپزی شامل گرم کردن چربی و روغن ها (مانند روغن دانه انگور، بادام زمینی، سویا و کانولای چینی)، سوزاندن چوب و گرم کردن فضا با گاز/نفت طبیعی [2Health Canada. Priority Substances List assessment report (CEPA) for 1,3-Butadiene (2000) (PDF)].
کارکس کانادا تخمین می زند که سطح 1،3- بوتادین در هوای آزاد می تواند باعث افزایش ریسک سرطان شود (کیفیت بالای داده ها). عواملی که در سطح این ماده در هوای آزاد نقش دارند عبارتند از آتش سوزی جنگل، انتشار مواد از وسایل نقلیه، حمل و نقل هوایی، دریایی و راه آهنی، نشر مواد حاصل از سوزاندن پسماند و شکست گرمایشی لاستیک و پلاستیک های بوتادین-محور [1National Toxicology Profile (NTP). 14th report on carcinogens for 1,3-butadiene (2016) (PDF)،2Health Canada. Priority Substances List assessment report (CEPA) for 1,3-Butadiene (2000) (PDF)]. وسایل نقلیه جدیدتر که دارای مبدل های کاتالیتیک هستند 1،3- بوتادین کمتری نسبت به وسایل نقلیه قدیمی تر منتشر می کنند [2Health Canada. Priority Substances List assessment report (CEPA) for 1,3-Butadiene (2000) (PDF)].
بوتادین، در هوا ماندگار نیست و بسته به شرایط جوی، نیمه عمر جوی چند ساعته دارد [2Health Canada. Priority Substances List assessment report (CEPA) for 1,3-Butadiene (2000) (PDF)]. از سال 1987 سطح هوای محیط در چندین محل در کانادا اندازه گیری شد [13Curren K, Dann TF, Wang DK. “Ambient air 1,3-butadiene concentrations in Canada (1995-2003): seasonal, day of week variations, trends, and source influences.” Atmos Environ 2006;40(1):170-181.]. داده های منتشر شده در سال 2006 نشان می دهد که میانگین غلظت 1،3- بوتادین از 2003-2000، برای نقاط شهری و روستایی، به ترتیب 0.22µg/m3 و 0.02 µg/m3 بود. بالاترین غلظت 24 ساعته ثبت شده، 2.58 µg/m3 بود، که در سال 2001 در نزدیکی یک منبع نقطه ای صنعتی در سارنیا اندازه گیری شد.
پتانسیل ورود بوتادین از ظرف به غذا وجود دارد، اما انتظار می رود که مقدار آن حداقل باشد؛ این راه مواجهه احتمالا بسیار کم اهمیت تر از استنشاق است.
مواجهه در محل کار
استنشاق، مهمترین راه مواجهه با این ماده در محل کار است [1National Toxicology Profile (NTP). 14th report on carcinogens for 1,3-butadiene (2016) (PDF)]. پتانسیل مواجهه با این ماده در تصفیه بنزین و همچنین در حین تولید مونومر بوتادین تخلیص شده، لاستیکی که در آن بوتادین های مختلف استفاده شده و پلیمرهای پلاستیک و محصولات لاستیکی و پلاستیکی مانند تایر اتومبیل، شیلنگ و انواع اشیا قالب گیری شده وجود دارد [4International Agency for Research on Cancer (IARC). Monograph Vol. 100F 1,3-Butadiene (2012) (PDF)].
بزرگترین گروه صنعتی که در معرض مواجهه با این ماده قرار دارند، تولید کنندگان مواد شیمیایی ساده، استخراج کنندگان نفت و گاز و تولید کنندگان بنزین و محصولات زغالسنگی هستند. بزرگترین گروه های تحت مواجهه در محل کار، نیروهای کار و کارگران کمکی تجارت ساخت و ساز، اپراتورهای فراوری و کنترل مرکزی در فراوری بنزین، گاز و مواد شیمیایی و اپراتورهای ماشینی فراوری لاستیک و کارگران مرتبط هستند.
