خلاصه

• فلزی نرم و بسیار انعطاف پذیر و شکل پذیر است که در آب حل نمی شود؛ هم ترکیبات آلی و هم غیرآلی تشکیل می دهد.
• سرطان های مرتبط: سرطان ریه، معده، کلیه، مغز و دستگاه عصبی (ترکیبات سرب غیرآلی، شواهد محدود)
• مهمترین مسیرهای مواجهه: استنشاق، فروبردن
• کاربردها: در باطری های انباره ای اسید سرب (بعنوان مثال برای وسایل نقلیه، سیستم های اضطراری بیمارستان، کامپیوترها و جرثقیل های چنگک دار) و رنگ اولیه آهن و فولاد (اکسید سرب) یافت می شود
• مواجهات در محل کار: در درجه اول جوشکاران و ماموران پلیس در معرض مواجهه با سرب هستند
• مواجهات زیست محیطی: از طریق غبار موجود در فضای بسته (بعنوان مثال تراشه های رنگ و خاک)، محصولات مصرفی (مثل اسباب بازی، محصولات مراقبت بهداشتی و رنگ) و آب آشامیدنی (مثلا در خانه های قدیمی تر و لوله کشی سربی)

اطلاعات کلی

سرب خالص، فلزی نرم، به شدت قابل انعطاف و شکل پذیر است که در آب حل نمی شود [1National Toxicology Program (NTP). 14th report on carcinogens for Lead and Lead Compounds (2016) (PDF)]. سرب به ندرت به شکل خالص در طبیعت وجود دارد [2Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). Toxicological Profile: Lead (2005) (PDF)]. این ماده معمولا در غلظت کم در پوسته زمین به شکل سرب طبیعی یا سرب معدنی (سولفید سرب) یافت می شود [2Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). Toxicological Profile: Lead (2005) (PDF)]. سرب با بسیاری از مواد از جمله استات، ارسنیک، آنتیمونی، کلرین، اکسیژن و فسفات، هم ترکیبات آلی و هم غیرآلی تشکیل می دهد [3International Agency for Research on Cancer (IARC). Monograph summary, Volume 87 (2006) (PDF)]. معادل ها و اسامی متعددی برای سرب وجود دارد. برای اطلاعات بیشتر به بانک داده های مواد خطرناک (HSDB) مراجعه نمایید [3International Agency for Research on Cancer (IARC). Monograph summary, Volume 87 (2006) (PDF)،4US National Library of Medicine. Hazardous Substances Data Bank (HSDB) (Search term: ‘Lead’)].

در سال 1987، ترکیبات سرب غیرآلی و سرب خالص توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) بعنوان گروه 2B، موادی که ممکن است برای انسانها سرطانزا باشند، طبقه بندی شد. ترکیبات سرب آلی بعنوان گروه 3، موادی که به عنوان مواد سرطانزا برای انسانها طبقه بندی نشده اند، طبقه بندی گردیدند [5International Agency for Research on Cancer (IARC). Monograph summary, Volume 23 (1987) (PDF)]. در سال 2006، IARC شواهد مربوط به سرطانزایی ترکیبات آلی و غیرآلی را مجددا بررسی کرد. بر اساس شواهد جدید بازبینی شده، IARC ترکیبات سرب غیرآلی را مجددا طبقه بندی کرد و طبقه آنها را به گروه 2A، موادی که احتمالا برای انسانها سرطانزا هستند، به روز رسانی نمود [3International Agency for Research on Cancer (IARC). Monograph summary, Volume 87 (2006) (PDF)]. ترکیبات سرب آلی در گروه 3 باقی مانده و سرب خالص در گروه 2B باقی می ماند [3International Agency for Research on Cancer (IARC). Monograph summary, Volume 87 (2006) (PDF)].

علیرغم مشکلات تصدیق شده در کنترل متغیرهای مداخله گر، تصمیم IARC برای طبقه بندی مجدد ترکیبات سرب غیرآلی بر اساس افزایش پایدار سرطانهای مختلف از جمله ریه، معده، کلیه، مغز و دستگاه عصبی بود. برخی از این مطالعات همه گیرشناسی بر مبنای تعداد اندک بودند. همچنین داده های حیوانی وجود دارد که نشاندهنده رابطه سببی بین مواجهه سرب غیرآلی و سرطان کلیه و داده های حیوانی کاملا قوی مبنی بر سرطان مغز وجود داشت [3International Agency for Research on Cancer (IARC). Monograph summary, Volume 87 (2006) (PDF)].

سایر تاثیرات مواجهه با سرب بر سلامت، به خوبی ثابت شده اند که عبارتند از عوارض بر دستگاه عصبی، قلبی عروقی و خونسازی [6Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). ToxFAQS for Lead (2007) (PDF)]. عوارض تولید مثل از جمله سقط جنین و زایمان زودرس در زنان و کاهش باروری در مردان نیز با مقادیر نسبتا بالای مواجهه با سرب ارتباط دارد [2Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). Toxicological Profile: Lead (2005) (PDF)].

تاثیر سرب، بدون در نظر گرفتن اینکه آیا مواجهه از طریق استنشاق اتفاق می افتد یا فروبردن آن، مشابه است. تاریخچه سرب در دارا بودن تعداد زیادی مطالعه بررسی کننده پیامدها در کودکان، منحصربفرد است. دستگاه عصبی در حال رشد در کودکان به شکلی خاص نسبت به سرب حساس است و حتی مقادیر کم آن می تواند پیش از تولد و در کودکان کم سن و سال خطرناک باشد [7Health Canada. Final Human Health State of the Science Report on Lead (2013)].

کاربردهای اصلی

در درجه اول، سرب در باطری های اسید سرب اتومبیلها و سایر وسایل نقلیه (80 درصد از استفاده کلی) کاربرد دارد [8International Lead and Zinc Study Group (ILZSG). International Lead and Zinc Study Group website،9Natural Resources Canada. Minerals and Metals Fact Book (PDF) (2016)]. طی پنج سال گذشته، باطری های انباره ای اسید سرب، 75 درصد از مصرف سرب جهانی را تشکیل می دادند [7Health Canada. Final Human Health State of the Science Report on Lead (2013)]. باطری های انباره ای اسید سرب برای وسایل نقلیه، سیستم های اضطراری (بیمارستانها) و برای باطری های صنعتی موجود در کامپیوترها و جرثقیلها تولید می شوند [8International Lead and Zinc Study Group (ILZSG). International Lead and Zinc Study Group website]. سایر کاربردهای باطری شامل باطری های ساکن مورد استفاده برای برق پشتیبان (اضطراری) هستند [9Natural Resources Canada. Minerals and Metals Fact Book (PDF) (2016)].

اکسید سرب یا سرب قرمز، رنگ اولیه آهن و فولاد است [10Health Canada. Risk Management Strategy for Lead (2013)]. به دلیل آنکه این ماده به شدت غلیظ و متراکم است، برای محافظ تشعشعی مناسب است و به همین منظور در صفحه نمایش تلویزیون، سینما و کامپیوتر و مخزن پسماند هسته ای و در پیش بندهای محافظ اشعه ایکس استفاده می شود [2Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). Toxicological Profile: Lead (2005) (PDF)].

سرب در این موارد نیز استفاده می شود: ورق روکش سقف (اساسا در اروپا)، ترکیبات و آلیاژهای شیمیایی و تولید روکش کابل، بوردهای جریان، ساچمه و مهمات سربی، رنگ، جلا و رزین، رنگدانه، قطعات یدکی اتومبیل، مواد منفجره، روکش های کاغذی، سرامیک و لاستیک و پلاستیک [9Natural Resources Canada. Minerals and Metals Fact Book (PDF) (2016)،10Health Canada. Risk Management Strategy for Lead (2013)].

مروری کلی بر مواجهات زیست محیطی

مواجهه زیست محیطی با سرب می تواند از طریق غذا، آب آشامیدنی، خاک، غبار و محصولات مصرفی مختلف اتفاق بیفتد [2Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). Toxicological Profile: Lead (2005) (PDF)]. خوردن سرب از طریق غبار، تراشه های رنگ و خاک، به خصوص برای کودکان کم سن و سال موجب نگرانی است [6Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). ToxFAQS for Lead (2007) (PDF)]. نقش نسبی مواجهه یک فرد با این ماده به عواملی مانند نزدیکی به منبع نقطه ای، سن خانه و پروژه های درگیر در محصولات حاوی سرب بستگی دارد [7Health Canada. Final Human Health State of the Science Report on Lead (2013)]. تخمین های محیطی کارکس کانادا نشان می دهد که غلظت سرب در فضای بسته باعث افزایش ریسک سرطان نمی شود (کیفیت پایین داده ها). اما کارکس کانادا تخمین می زند که غلظت سرب در غبار فضای بسته باعث افزایش ریسک سرطان می شود (کیفیت داده های متوسط).

غذا در گذشته عامل اولیه مواجهه با سرب بوده است. اما از آنجا که لحیم سربی دیگر در قوطی های کنسرو استفاده نمی شود، میزان فعلی مواجهه از طریق خوردن غذا به طور کلی کم است. سرب می تواند وارد غذای رشد یافته در خاک آلوده، ذخیره شده در ظروف دارای عایق های سرب­دار یا در کریستال های سربی شود [2Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). Toxicological Profile: Lead (2005) (PDF)]. کارکس کانادا تخمین می زند که غلظت سرب در غذا یا نوشیدنی ها باعث افزایش ریسک سرطان نمی شود (کیفیت پایین داده ها)

محصولات مراقبت بهداشتی خاص، طب سنتی و اسباب بازی ها (مخصوصا اسباب بازی های وارداتی) می توانند حاوی سرب باشند [6Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). ToxFAQS for Lead (2007) (PDF)].

پروژه های نوسازی خانه های قدیمی تر شامل کندن یا از بین بردن رنگ های حاوی سرب مخصوصا با استفاده از گرما، می تواند باعث مواجهات قابل توجه گردد [2Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). Toxicological Profile: Lead (2005) (PDF)].

در دهه 1970 بیشتر سرب موجود در بنزین از بین برده شد. از آن پس، میزان سرب در هوای کانادا به طور کلی کاهش یافته است، اگرچه ذوب فلز و پالایش آن می تواند نقش معناداری در سطح سرب درون خاک یا هوای محیط باز داشته باشد [7Health Canada. Final Human Health State of the Science Report on Lead (2013)]. کارکس کانادا تخمین می زند که غلظت سرب در هوای فضای باز باعث افزایش ریسک سرطان نمی شود (کیفیت داده های متوسط).

بطور کلی، سرب در آب آشامیدنی در کانادا کم است. اما میزان سرب می تواند در خانه های قدیمی تر و خانه های دارای لحیم های سرب در لوله کشی ها بیشتر باشد [7Health Canada. Final Human Health State of the Science Report on Lead (2013)]. کارکس کانادا تخمین می زند که غلظت سرب در آب آشامیدنی باعث افزایش ریسک سرطان نمی شود (کیفیت متوسط داده ها).

سرب، یکی از مواد انتخاب شده برای بررسی معیارهای سلامت کانادا (CHMS)، پروژه مشترک دانشمندان و پرسنل بهداشتی کانادا برای ایجاد سطح فعلی مواجهه با آلاینده های محیطی است [11Statistics Canada. Canadian Health Measures Survey Preliminary Release: Biomonitoring Results of Lead, Mercury and Cadmium (2008)]. دومین چرخه بررسی در سال 2011 تکمیل شد و گزارش دوم در مورد زیست پایش مواد شیمیایی محیط در انسان در آوریل 2013 منتشر شد. داده های زیست پایش چرخه دوم CHMS که شامل 6400 کانادایی بود، غلظت خون میانگین هندسی را برای سرب 1.2 µg/dL براورد کرد. این سطح تقریبا 0.1 µg/Dl پایین تر از میانگین سطح سرب خون در حین اولین چرخه CHMS (انجام شده در سال 2009) و به شکلی قابل توجه، پایین تر از سال 1978 بود که میزان ملی آن آخرین بار پیش از CHMS سنجیده شد [12Health Canada. Second Report on Human Biomonitoring of Environmental Chemicals in Canada (2013) (PDF)]. در سومین چرخه CHMS در سال 2013-2012، میانگین هندسی 1.1 µg/L بود که مجددا 0.1 µg/L پایین تر از سنجش قبلی بود. افراد سیگاری میزان معنادار بالاتری از سرب در خون خود در مقایسه با افراد غیرسیگاری داشتند [13Statistics Canada. Lead, mercury and cadmium concentrations in Canadians, 2012 and 2013 (2015)].

در سال 1978، تقریبا 27درصد از کانادایی ها، سطح سرب خون (BLL) برابر یا بالاتر از سطح مداخله توصیه شده 10 µg/Dl داشتند. امروز، تقریبا BLL تمام کانادایی ها زیر سطح مداخله فعلی است. اما مطالعات علمی اخیر شواهد کافی ارائه دادند که نشان می دهد که BLL زیر 5 µg/Dl با عوارض مخرب سلامت ارتباط دارد. سطح مداخله سطح خون بطور معمول تحت بررسی است [5International Agency for Research on Cancer (IARC). Monograph summary, Volume 23 (1987) (PDF)].

مروری کلی بر مواجهات در محیط کار

استنشاق، مهمترین مسیر مواجهه با سرب و پس از آن فروبردن آن است. بزرگترین گروههای صنعتی که در معرض مواجهه قرار دارند عبارتند از ادارات دولتی (بعنوان مثال ماموران پلیس)، و پس از آن پیمانکاران تجهیزات ساختمانی و تعمیر و نگهداری ازاتومبیل. از لحاظ شغلی، دو گروه بیشترین مواجهه را با سرب دارند، ابتدا جوشکاران و سپس ماموران پلیس. سایر گروه های شغلی بزرگی که تحت ریسک بیشتر مواجهه با سرب هستند عبارتند از مکانیک های اتومبیل، لوله کش ها، تعمیرکنندگان لوله بخار، نصب کنندگان لوله و نصاب های سیستم آبفشانی.

مشاغل دیگری که در معرض مواجهه قرار دارند عبارتند از کارگران فعال در زمینه معدنکاری، صنایع پالایش و ذوب سرب، تولید و بازیافت باطری، عملیات جوشکاری یا برش فولاد، ساخت و ساز، صنایع پلاستیک و محصولات لاستیکی، صنایع رنگ کاری و تیراندازی [2Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). Toxicological Profile: Lead (2005) (PDF)].